Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011

ΤΟ ΜΗΛΟ



Η Μόνα Λίζα , προσφέρεται, διεκδικεί την προσοχή μας έχει
κάτι περισσότερο από προηγούμενα πορτραίτα της δύσης, δεν  είναι φτιαγμένη ως μια ακόμα εικόνα αλλά μια "ζωντανή" εικόνα. Η ζωγραφική ανέκαθεν έδειχνε το πρωτότυπο δεν δύναται να ζήσει από μόνη της αυτόνομα ως μια άλλη φύση . O Λεονάρντο φιλοδοξεί να κατασκευάσει αυτή ακριβώς την αυτόνομη "ζωή". Αριστοτεχνικά συνθέτει ένα πρόσωπο- τόπο όπου θα ανακαλεί το δράμα του ανθρώπου δίνοντάς του υπόσχεση, για πρώτη φορά λαμβάνουμε υπόσχεση ζωής από μία κατασκευή.
Ο βυζαντινός ζωγράφος είναι ένας ανώνυμος μάστορας που προσεύχεται πριν ακουμπήσει το πινέλο.
Ο Λεονάρντο όμως ζει όταν το Βυζάντιο πεθαίνει και έτσι δεν ντρέπεται, θέλει να είναι ελεύθερη η διάνοια του για να φτιάξει τον νέο τόπο, τον τέλειο τόπο και που ο πόθος γι αυτόν θα φτιάξει τον νέο άνθρωπο.Ουσιαστικά το κόλπο του Λεονάρντο πατάει ακριβώς στο δράμα του ανθρώπου, στο πόνο του.
Όμως ο δυτικός ζει αυτόν το πόνο ιδιωτικά σαν ένα πληγωμένο δέντρο μέσα στο σκοτεινό δάσος,
Έτσι σε αυτό το ανώνυμο πλάσμα μέσα στο σκοτάδι, του προσφέρεται ένα πρόσωπο μάσκα ,κενό, το οποίο γεμίζει με την επιθυμία του δυστυχισμένου,  και μεταμορφώνεται σε πρόσωπο του πόθου  του.
Το μάτι γεμίζει επιθυμία, η όραση αποχωρεί, η πραγματικότητα χάνεται, και η φαντασίωση σε εισάγει στο κήπο των απολαύσεων.(ουσιαστικά ένσαρκα, γιατί εξοριζόμαστε και από τη ψυχή αποποιούμενοι το πένθος της) Ίσως γιαυτό η Μόνα Λίζα "ζητεί" μόνο το μάτι  (το κενό , που αντιστρέφει το είδωλο) όχι την ιστορία, αλλά τη λήθη. Έτσι ο άνθρωπος χάνοντας τη μνήμη βυθίζεται στο νέο κόσμο ως πρωτόπλαστος.
Ας δούμε όλη την εικόνα.
Είναι στρογγυλή σαν το Μήλο, μέσα σε έναν κήπο. Αλλά εσύ έχεις μόνο αυτή μπροστά σου, δίπλα σου.
Η επιθυμία, (γιατί κι αυτή απομακρυνόμενη από το "κέντρο" του ανθρώπου χάνεται ), αιωρούμενη ως μπαλόνι, αυτόματα, αθέλητα κινούμενη, σκλαβώνεται, εγκλείεται σε κενό, αυτονομείται ,ο πρώτος μόνος. Το μάτι όλο επιθυμία, γεμίζει φαντασιακά, περιφερικά, σαν μάτι μύγας.
Το πρώτο μάτι φτιαγμένο για θέαμα.(πλανητάριο).
Στη συνέχειά, έχουμε την ένωση των αντιθέτων της Δύσεως,
Ως ζεύγος , (ως άσπρο, μαύρο πλέον) μένουν μαζί, για να γίνουν ένα, ίδια. Το πρώτο "Ένα" σκότους και φωτός, στον  ίδιο τόπο, μόνα τους, παθητικά, αιωρούμενα, (σεξ). Η πρώτη ψευδαίσθηση αρμονίας.
Το πρώτο ψέμα, βγαλμένο από μία γλώσσα κενή, (απών),πάνω σε επίπεδο ,(καθρέπτης), άφωνη, γλοιώδεις, επιστρέφει. Η πρώτη  στάμπα (μάσκα) προκύπτει από την Ηχώ. Έτσι έχουμε την πρώτη νέα εικόνα μας.
Έτσι μάτι , ψευδαίσθηση ,τύπωμα, είναι η αντικατάσταση  της ψυχής, σε ψέμα, όπου μπορεί να αλλάζει, να μεταμορφώνεται, να μεταλλάσσεται, να πολλαπλασιάζεται. Το μάτι επιθυμία, η ψευδαίσθηση κενό-προβολή ως εσωτερικό,(πλακούντας), και το τύπωμα, προσωπείο πολλαπλών χρήσεων, ταυτότητα . Ο νέος άνθρωπος.
Η προοπτική του. Περπάτημα σε κενό χώρο, πάνω σε λεπίδες, πόνος σε κενό αέρος (το πάτημα στο όριο του σχήματος ,η ηδονή του "κουτιού", η ηδονή της διάνοιας να πατάει πάνω στα όρια μιας προδιαγεγραμμένης πορείας, ξανά και ξανά). η πρώτη ηδονή ,ανώδυνα. Η νέα αίσθηση, σαρκώδης χείλια, ψευδαίσθηση ως τριαντάφυλλο που "καταπίνει".   H πέτσα.
Αυτός ο άνθρωπος που εντυπώθηκε παραπάνω, είναι ακριβώς αυτός που περπατάει στο κόκκινο χαλί της προοπτικής, με βάθος το σκοτεινό σπήλαιο της μαγείας, του μυστικού της μεταμόρφωσης, της "Υπόσχεσης".το σημείο Μηδέν του συστήματος της γραμμικής προοπτικής.
(Αυτά φαντάζουν σχεδόν αθώα μπρος στον "τεχνολογοπρωτογωνικό πολιτισμό" που ζούμε σήμερα.)
Η επικάθηση του εξωτερικού. Κάποιοι βλέπουν την βιτρίνα, προβάρουν αλλά δεν αγοράζουν, και άλλοι αγοράζουν και τα "φοράνε," και η εικόνα τους είναι οι "αναγεννημένοι" άνθρωποι της αναγεννησιακής τέχνης.
Όπως δείχνει ο νέος χάρτης όλα είναι ανάποδα ως προς τη Φύση μας, ο νέος ανθρωπάκος πρέπει να χωρέσει στη σφαίρα του κενού οπού είναι ένσαρκα, δηλαδή μας  απομόνωσε και η σάρκα ως κύστη,
γιαυτό αναίσθητα, δίχως πένθος, αιωρούμαστε ως άγγελοι στην νέα κόλαση του μυαλού μας.
Όμως υπάρχει ένα ρήγμα στη επίπεδη κατασκευή ,και αυτό είναι η εικονικότητα η αλλιώς προβολή,  από το μάτι επιθυμία . Σινεμά.


ΠΛΑΚΟΎΝΤΑΣ



Το συγκλονιστικό το οποίο μας αποκαλύπτεται είναι  ότι, το μοντέλο για το νέο πρόσωπο το"αναγεννημένο" είναι παρμένο από το αγέννητο έμβρυο, η "ασπόνδυλη" φόρμα, η οποία σχηματίζεται από το γνωστό "σφουμάτο," είναι παρμένη από τις "ανατομικές μελέτες" του Λεονάρντο. Ο νέος κόσμος της Αναγέννησης είναι ουσιαστικά ένα κυκλικό σακούλι (το σημείο μηδέν της προοπτικής )στο οποίο θα μπαίνει το άτομο πλέον, μόνος του,και καθώς θα εμπλέει στο κενό θα λαμβάνει εικόνες ,ήχους ,θολά, από ένα μεγάλο αδελφό.Ένας τόπος  μονίμου και ελεγχόμενης ψευδαισθήσεως.
Μία απόλυτα σύγχρονη εικόνα.

Το μάτι
στο κέντρο γυάλινος κύκλος, λευκός φακός , ως αψίδα μικρή που αλλεπάλληλα, ακτινωτά, περιοδικά, με επανάληψη, μεγαλώνει, αυξάνεται. Ο γυάλινος θόλος που προσφέρεται απρουπόθετα ως θέαμα, (πλανητάριο).
Το κάλος αφαιρείται και αντικαθίσταται από το στάσιμο μίας λεπτής γραμμής ενός ορίζοντα διαχωριστικά από τον θεατή ως κορδέλα εγκαινίων. Τα εγκαίνια του νέου κόσμου, όπου καλείσαι να τον δεχτείς ως έχει, σε δρόμο με προοπτική το κενό, περνώντας από φανταχτερά θεάματα που  αγάλματα  προβάλουν, ως αιώνιες κούκλες πρότυπα. Ο κόσμος γίνεται τσίρκο θαυμάτων, μπορείς να διαλέξεις και κουστούμι, τύπο, αναλόγως το γούστο. Γιατί με το γούστο και το κέφι συναντιέσαι με αυτό το "όμορφο", ως κάτι γευστικό, φαγώσιμο. Μια νέα γη  κάποια σκαλοπάτια παραπάνω από αυτήν τη γη που πατούμε. Το χώμα, που ιδρώνεις σε κάθε σου βήμα, που έχει κόπο.



ΒΑΡΙΑ ΣΚΛΑΒΙΑ (Η σάρκα που λιώνει και μιας άγνωστης ταυτότητος συγκίνηση).


O Ρέμπραντ μας δείχνει το βλέμμα στο σκοτάδι αφαιρώντας ωμά κάθε ψευδαίσθηση, είναι το απόλυτο δράμα , το τέλος λίγο πριν τη παύση.
Συσσωρεύει μεγάλο πόνο, ένα κερί που το λιώνει η φλόγα.
Ίσως είναι το πρώτο έργο που μας παρουσιάζει με πρωτοφανή ωμότητα, για την εποχή του, το ρήγμα του θανάτου, σαν να βάζει το δυτικό να σταθεί όρθιος και να δει το Τέλος, και όλο αυτό σε χρόνο παρόν.Το" Δυτικό Φαγιούμ."
Ένα ισχυρό αντίδοτο στην "Υπόσχεση" της Μόνα Λίζα.  
Η μοίρα της Δύσεως από την σαπουνόπερα στο δράμα, και ξανά, δίχως λύση.

Μία Εικόνα.
Η κραυγή της δύσεως, αυγή της ρωγμής, αγωνία, πρώτος ήχος, άγνωστος, συνέχεια, κυκλικές κινήσεις απατηλά όνειρα, όλα μαζί, σε στροβίλισμα έλξης, πύλη πένθους, άνοιγμα στο σκότος, πάθη εμφανίζονται, το πρώτο ανθρώπινο ίχνος μες στο άγνωστό, σε άσχετο χρόνο
Μάτι αντίθετο η επιθυμία τραβιέται μέσα, άμεσα το θέαμα ξεκληρίζεται. Ο πόνος, τρέλα της αναγνώρισης , γύρω από το μάτι θρήνος, ανάδυση κόλασης, βύθισμα


Η  ΣΤΗΜΕΝΗ ΕΙΡΗΝΗ




Ο  δυτικός ζει μόνος του το δράμα δεν υπάρχουν πλατείες . Η πλατείες της Ευρώπης είναι για να παρελαύνει η δύναμη,είναι για να παρουσιάζεται μπροστά τους κάτι συγκλονιστικό, λείπει το "αίθριο".
Οι πλατείες είναι μεγάλες για να χωράει το μεγάλο, το υπερμεγέθες. Αυτό είναι το "πρόσωπο" της δύσης, αυτό για μυστήριους λόγους διαστροφής, θα γίνει "ταυτότητα". Είναι αριστοτεχνικό στη κατασκευή του , Γιατί στην αρχή, (ανθρωπίνως), ήθελαν να σκοτώσουν αυτό το σχηματισμένο σκότος το οποίο τους κυνηγούσε, πνεύμα σκοτεινό -φόβος μέσα στα άγρια δάση- αλλά η μόνη διέξοδος ήταν τα λιβάδια αυτοί οι καλοσχηματισμένοι λόφοι, οι οποίοι μοιάζουν με "πάρκα" ,αθώα. Έτσι το φοβερό σκοτάδι και το αγαθό, παραδείσιο σεμνό φως, ήταν μαζί από την αρχή σε  κείνους τους τόπους, όχι η νύχτα και η μέρα αλλά μαζί νύχτα μέρα.Την Ελλάδα την είδαν ως τρόπο ένωσης αυτών των αντίθετων γιγάντων. ΚΑΛΌ ,ΚΑΚΌ. Έτσι της έδωσαν μία συγκαταβατική θηλυπρέπεια δηλαδή αφαιρώντας την υστερία από την γυναίκα έχουμε το προφίλ της "σοφίας" μία περίεργη μίξη  ανδρικού και θηλυκού κάτι σαν τον σημερινό γκέι που δίνει την "μέντα" δίχως παρουσία. Η Ελληνική τέχνη ως σκηνικό μιας στημένης ειρήνης .Παράδειγμα η Μαντόνα με το Χριστό. Ο Ραφαήλ εδώ δεν υπηρετεί την αλήθεια αλλά την κοινή γνώμη περί του αγαθού της Δύσεως. Δηλαδή το αγαθό "δίδεται" από την μάνα φύση, εκεί βρίσκεται ως ατμόσφαιρα στην πρωινή υγρασία που σκεπάζει τα λουλούδια, αυτό το απαλό "χάδι", η φροντίδα, η "σοφία" της φύσης. Πατάει στον ορίζοντα ενός πάρκου όλα υποτάσσονται σε μια οριζόντια γραμμή και όλα τρέφονται από το γάλα της καλής μάνας που στο στήθος της κρύβεται το μυστικό της πλάσις. Αυτό πριν την Αναγέννηση δεν εικονοποιούνταν γιατί η ζωγραφική της Δύσεως έπαιρνε κάποια ακτίνα φωτός από τον Ήλιο του Βυζαντίου. Στην πρώιμη αναγέννηση όπως Τζότο, Μποτιτσέλι και άλλοι , έχουμε ένα λεπτότατο φως, κλεισμένο με προσοχή σε ένα γυάλινο δοχείο (η καλύτερη στιγμή της Δύσης ),το πολύτιμο που απέμεινε. Είναι όμως μόνο μία ειρηνική στιγμή.Έπειτα η τέχνη υπηρετεί την "αιγύπτια" αντίληψη εξουσίας (πάπα), η οποία έπρεπε να "ενδυθεί με αγάπη", η πειθώ της εξουσίας "για το καλό". η ένωση αυτή βρήκε την γλώσσα της στην ελληνική τέχνη. Δηλαδή η χειρότερη εξουσία με το ομορφότερο πρόσωπο.Ο Ραφαήλ έχοντας το πρόσωπο (της μαμάς) έτοιμο από τον Λεονάρντο , γεννάει τον καλύτερο καρπό της , ένα όμορφο μωρό, . Έτσι έχουμε το πρώτο "παιδί της μαμάς " στην ιστορία , το τριγωνικό σχήμα στο οποίο εντεχνιέντως στηρίζεται η σύνθεση δείχνει την κρυφή πυραμίδα της εξουσίας, δηλαδή ο (πατέρας) είναι η εξουσία. Αυτό ακριβώς το κατασκευασμένο πρότυπο οικογένειας θα γεννήσει την προβατίσια νοοτροπία των "καλών παιδιών" της Δύσεως.   Ένα άλλο εξαιρετικό παράδειγμα είναι "η σχολή των Αθηνών" του Ραφαήλ.Για πρώτη ίσως φορά έχουμε το στήσιμο ενός φιλοσοφικού σκηνικού,αλλά Τι μαθαίνουμε για την φιλοσοφία από αυτή την εικονογράφησή? Ότι οι φιλόσοφοι, απολάμβαναν κάποιου αξιώματος,  σε ένα ανάκτορο, απόμακροι,  έλυναν προβλήματα παραταγμένοι, ενάντια στο τυχαίο της αγοράς. Με άλλα λόγια ο Ραφαήλ παρέταξε αρμονικά, τους καλύτερους ηθοποιούς, για να παριστάνουν τους φιλοσόφους, ποζάροντας, "κατέχοντας" τη γνώση και λύνοντας προβλήματα. Μα αν ήταν έτσι γιατί  σκότωσαν τον Σωκράτη?   δεν δύναται μέσα σε αυτό το κλειστό τέλειο κατασκεύασμα, να δούμε την φτώχεια μας , να ρωτήσουμε, να ακούσουμε, να γεννηθεί λόγος, να ζητηθεί η αλήθεια, γιατί είναι όλα έτοιμα. Έτσι αυτή η εικονικότητα χρησιμοποιείται για την ενίσχυση του γοήτρου της εκάστοτε εξουσίας. και φαίνεται αμέσως αν αφαιρώντας από το κέντρο του έργου τους δύο  πρωταγωνιστές βάλεις, το Πάπα ας πούμε. Θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε τον Πάπα στη θέση του Σωκράτη ?

 Όποιος έχει διαβάσει Πλάτωνα ακόμα και να μην καταλαβαίνει τίποτα σχηματίζεται μέσα του, ως αίσθηση, ένας τόπος,  που δεν είναι ακριβώς πάνω στη γη είναι κάπως πιο πάνω. Δεν είναι κλειστός. Είναι εκεί ας πούμε που  o άνθρωπος "πετάει" από λαχτάρα, που "αρπάζεται" από έμπνευση , που "ζεσταίνεται" η καρδιά του. Ένα αίθριο, που ακούγεται για πρώτη φορά ίσως, ο λόγος του ανθρώπου. και ο τόπος αυτός γεννιόνταν μέσα στο πάρε δώσε της αγοράς.




 ΌΠΕΡΑ  (Η ανάκτηση  της ανάσας)

Οι κουρτίνες ανοίγουν και ένα συγκλονιστικό θέαμα αποκαλύπτεται, ζωντανεύουν τα πάντα, οι φωνές ανεβαίνουν "αφύσικα" ,σε "ύψη" πρωτάκουστα, η "φτιαξιδωμένη" δυστυχία αποκαλύπτεται.
Η όπερα δεν δίνει λύση δεν σε αλλάζει ,σε συνεπαίρνει αισθητικά και βγάζει από το κουστούμι του το δυτικό γυρνώντας τον "γυμνό" πίσω στους κρυφούς ήχους της Φύσεως που ξέχασε.
Το κελάιδησμα των πουλιών ,τους ήχους των πηγών, την ομίχλη  που μεταμορφώνει το τοπίο, και ένα αόρατο θύλη που αναδύεται από την υπέροχη μελωδία της ορχήστρας, του αφηγείται το δράμα του, και ενώ  στην ελληνική  τραγωδία ο "ζωντανός" μύθος κόβει την ανάσα, ώστε όταν την ξανά αποκτάς  να"είσαι άλλος", στην όπερα, ανακτάς την χαμένη  ανάσα που ήταν κομμένη από το "κολάρο".

Μία εικόνα.
Η ανάδυση. Ψηλά βγαίνουν πεταλούδες, ήχων εικόνες χαράς, μιας άλλης εποχής,
 γεμάτο, πλούσιο,  όλο ποτάμι πού έρχεται, μυρωδιές, αισθήσεις. Ο πρώτος χορός άφημα, λεπτή αύρα, μελωδία συνέχεια, πάλι και πάλι αυξανόμενο σε κύκλους θανάτου, γιατί? βαριά η νότα, το πρώτο πένθος άλλο από την τραγωδία αυτό πατήματα θρήνου τα πρώτα ίχνη δεν βγαίνεις ποτέ περιμένεις.
Η εμφάνιση της πρώτης εικόνας μας ως βάθος και ύψος
ο τόπος του ύμνου, άλλο αυτό άλλο από κάθε άλλο
μεταξύ δύο στη μέση το πρώτο απάντημα παύεις πια μόνος ,προχώρημα, κοινός ρυθμός, σε άπλωμα τόπου. Δίσκος κατόπτρου, ο κόσμος όλος, ο πρώτος λόγος, ύμνος, και αυτός μαζί με κάτι ακόμα σύνθετος, σε ένα, κοινός λόγος, κάτι σου λέει, άκου, μία διήγηση για αυτά που ήρθαν γι αυτά που θα έρθουν, παίζει για σένα για την ανθρώπινη τραγωδία όσο πιο λεπτά όσο πιο καλά πάνω σε νότες λεπτές αυξάνοντας κατεβάζοντας έτσι όπως η ζωή τρέχει έτσι όπως από πάντα έτρεχε, και περιμένει, 
εσύ να παίξεις, και τότε μιλάς ως γέρος και σαν παιδί, παίζεις και λες και ακούς και λες και παίζεις και ακούς.

Η πρώτη τέχνη του ανθρώπου.

4 σχόλια:

  1. Κουρκούβελε 'γειά στα χέρια σου, εξαιρετικό το menu και σήμερα. αναμένομε συνέχεια.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Σχόλιο στό "ΒΑΡΙΑ ΣΚΛΑΒΙΑ"

    "Συσσωρεύει μεγάλο πόνο, ένα κερί που το λιώνει η φλόγα".

    Μιά αραβική παροιμία λέει: Γιατί κλαίει το κερί; επειδή τό καίει η φωτιά ή επειδή άφησε τό μέλι;

    Καλές βουτιές φίλε. σέ χαιρόμαστε.
    Άντε καί εις βαθύτερα!(όπως λέμε καί εις ανώτερα!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ο ανωτέρω Α
    Συγνώμη γιά τήν παράληψη:
    Καλές βουτιές στήν κοινή μας φύση (έκανες).

    ΑπάντησηΔιαγραφή