Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

Εμφύλιοι, εκρήξεις, ταραχές...

Εμφύλιοι, εκρήξεις, ταραχές...

Του Σταθη Ν. Καλυβα*
Είναι πολύ της μόδας τελευταία οι αναφορές σε επερχόμενο εμφύλιο πόλεμο που απειλεί τη χώρα. Για αρκετούς μάλιστα, ένας άτυπος εμφύλιος έχει ήδη ξεκινήσει. Κάποιοι χρησιμοποιούν τον όρο μεταφορικά, αλλά πολλοί κυριολεκτούν. Ας μου επιτραπεί να τους καθησυχάσω: κινδυνεύουμε από πολλά, αλλά όχι από εμφύλιο.
Η σιγουριά προέρχεται από την επιστημονική μελέτη των εμφυλίων. Παρότι οι μελετητές διαφωνούν ως προς τα ακριβή αίτιά τους, συγκλίνουν ως προς τα χαρακτηριστικά των χωρών που υποφέρουν από αυτούς: πρόκειται για φαινόμενο που παρατηρείται στις πιο φτωχές αγροτικές χώρες του πλανήτη, εκεί όπου κατοικεί το χαμηλότερο δισεκατομμύριο του παγκόσμιου πληθυσμού, όπως χαρακτηριστικά το αποκαλεί ο Βρετανός οικονομολόγος Paul Collier. Επιπρόσθετο παράγοντα κινδύνου αποτελούν οι διαιρέσεις ανάμεσα σε αντίπαλες εθνοτικές ομάδες, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με τη φτώχεια. Δεν είναι τυχαίο πως κατ’ εξοχήν τόπος των εμφυλίων είναι η Αφρική. Το φαινόμενο ανθεί σε χώρες όπως το Σουδάν, η Ουγκάντα ή το Κονγκό.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός πως οι εμφύλιοι είναι πόλεμοι. Ακόμα και όταν το επίπεδο της στρατιωτικής οργάνωσης είναι χαμηλό, όπως π.χ. στη Σομαλία, ένας εμφύλιος προϋποθέτει τη μακρόχρονη δραστηριοποίηση πολυάριθμων στρατών που αποτελούνται κυρίως από στρατολογημένους νεαρούς άνδρες (και όχι σπάνια παιδιά), ικανούς να αντέξουν απίστευτες κακουχίες. Η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με σχεδόν μηδενική πιθανότητα εμφυλίου γιατί είναι πλούσια (ακόμη και αν πολλοί ηδονίζονται περιγράφοντας μαζοχιστικά μια δαντική κόλαση λιμοκτονούντων, άστεγων και αυτοκτονούντων), με αστικό και γερασμένο πληθυσμό και καλομαθημένους νέους που δεν θα άντεχαν τις κακουχίες ενός πολέμου πάνω από μερικές μέρες. Η επίκληση ενός επερχόμενου εμφυλίου δεν έχει επομένως καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι, αντίθετα, δείγμα της υστερίας και της υπερβολής που χαρακτηρίζουν τον δημόσιο λόγο.
Το ότι δεν μας απειλεί ένας εμφύλιος πόλεμος είναι το ευχάριστο και ίσως λιγότερο προφανές. Ας δούμε τώρα τα δυσάρεστα και πιο προφανή. Οπως απέδειξαν για μια ακόμη φορά τα γεγονότα της περασμένης Κυριακής, η χώρα δεν κινδυνεύει από μια αυθόρμητη κοινωνική έκρηξη των φτωχών και απελπισμένων, τουλάχιστον όσο οι τράπεζες παραμένουν ανοιχτές και οι μισθοί πληρώνονται… Ταλαιπωρείται όμως από τις οργανωμένες ταραχές που προκαλούν με τρόπο τακτικό και επαναλαμβανόμενο (από παλιά και πολύ πριν έρθει η κρίση), εγκληματικές συμμορίες μερικών εκατοντάδων ανθρώπων στις οποίες συμμετέχουν ευκαιριακά περίπου 4.500 άτομα, σύμφωνα με την εκτίμηση της Αστυνομίας. Κλειδί για την κατανόηση του φαινομένου είναι το γεγονός πως έχει ουσιαστικά επιτραπεί στις συμμορίες αυτές να δρουν εντελώς απρόσκοπτα, τόσο εξαιτίας της ανικανότητας της Αστυνομίας και της πολιτικής ηγεσίας, όσο και λόγω της ηθικής νομιμοποίησης της δράσης τους από την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης (ακούσαμε ξανά μνημειώδεις βλακείες του τύπου «τι είναι τα καμένα κτίρια μπροστά στην ανεργία»). Παρά τις αραιές συλλήψεις και προσαγωγές που γίνονται κατά καιρούς, η ίδια η Αστυνομία παραδέχεται πως κανείς δεν τιμωρείται τελικά, καθώς στη Δικαιοσύνη επικρατεί καθεστώς ουσιαστικής αρνησιδικίας. Οπως είναι φυσικό, η ατιμωρησία εκτρέφει την εγκληματικότητα και αποθρασύνει τους φορείς της. Από την άποψη αυτή, γεγονότα σαν και της περασμένης Κυριακής δεν θα έπρεπε καν να θεωρούνται είδηση.
Ο πολλαπλασιασμός των ταραχών που θα προκύψει με μαθηματική βεβαιότητα όσο συνεχίζεται το καθεστώς της ατιμωρησίας, θα συνοδευτεί από τη βαθμιαία εξαφάνιση των συνόρων ανάμεσα στην εγκληματική δράση πολιτικής φύσης και τις καθαρά ποινικές της εκδοχές, που θα γίνει με τρεις τρόπους. Ενας είναι η σταδιακή μετατροπή αρκετών από αυτές τις συμμορίες σε οργανώσεις ληστών και εκβιαστών, όπως ήδη έχει αρχίσει να γίνεται (βλ. την περίπτωση του Αστυ ή του Barbara’s Food Company στα Εξάρχεια που καταστράφηκε γιατί δεν υπέκυψε στην «προστασία»). Ο δεύτερος είναι η δημιουργία χώρου δράσης για κάθε λογής παραβατικές ομάδες, κυρίως αλλά όχι μόνο λαθρομεταναστών. Το 32% των συλληφθέντων την Κυριακή ήταν αλλοδαποί που εκμεταλλεύτηκαν τα επεισόδια για το πλιάτσικο. Σύντομα θα περάσουν στο επόμενο στάδιο, το πλιάτσικο δίχως κάλυψη επεισοδίων. Ο τρίτος είναι η είσοδος στο παιχνίδι καθαρά εγκληματικών ομάδων τύπου μαφίας. Καθώς η Αστυνομία είτε θα αδυνατεί είτε θα αρνείται να προστατέψει επαγγελματίες και ιδιώτες, η παροχή ασφάλειας θα ιδιωτικοποιηθεί με τις γνωστές όσο και αναπόφευκτες επιπτώσεις. Οσοι ευελπιστούν πως τα φαινόμενα αυτά θα περιοριστούν στο κέντρο της Αθήνας αφήνοντας αλώβητα τα απομακρυσμένα τους προάστια, γρήγορα θα αντιληφθούν το λάθος τους.
Αντίθετα από το σύνθετο και δύσκολο οικονομικό πρόβλημα της χώρας, το πρόβλημα των ταραχών έχει άμεση και προφανή λύση: το κόστος των καταστροφών πρέπει να υπερβαίνει το όφελος που προκύπτει για όσους τις διαπράττουν. Ακριβώς επειδή εντοπίζεται σε συγκεκριμένα άτομα και ομάδες, το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται αστυνομικά, όπως άλλωστε αποδεικνύει η διεθνής εμπειρία. Οσο παραβλέπουμε αυτό το καρκίνωμα, τόσο θα χειροτερεύει. Τουλάχιστον, ας πάψει η υστερική αναφορά σε φανταστικές απειλές εμφυλίων πολέμων να γίνεται άλλοθι για τη συγκάλυψη και διαιώνιση της ανεμπόδιστης δράσης των εγκληματικών συμμοριών.

* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Yale.
Δημοσίευση : 19-02-12

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου